Odcinek 4: Samlicki na ratuszu w Lewoczy. Marcin Samlicki 1878 – 1945. Vyslanec Le Vigan. Wystawa pod takim tytułem zostanie otwarta 1 lipca na ratuszu w słowackiej Lewoczy, gdzie swoją znakomitą ekspozycję stałą oraz sale wystaw czasowych posiada Slovenské národné múzeum – Spišské múzeum. Muzeum im. Stanisława Fischera pokaże w Lewoczy prace Samlickiego wcześniej prezentowane w Bochni (1995, 2002) oraz w Lublinie (2004), ale także zupełnie dotąd nieznane – te, które w ostatnim czasie zostały poddane zabiegom konserwatorskim.

Tytułowy przystanek Le Vigan odnosi się do kilkuletniego, przymusowego pobytu Samlickiego w tym niewielkim francuskim miasteczku koło Nîmes, w Langwedeocji. Artysta wyjechał do Francji w 1912 r. w celu doskonalenia umiejętności malarskich. Z chwilą wybuchu wojny został, jako obywatel monarchii austro – węgierskiej internowany. Umieszczono go w obozie dla obywateli austriackich – Polaków, Węgrów, Czechów, Serbów – utworzonym w miasteczku Le Vigan koło. Pięcioletni, przymusowy pobyt na francuskiej prowincji całkowicie ograniczył kontakty Samlickiego ze środowiskiem paryskim. Nie był jednak pod względem artystycznym jałowy. Przeciwnie – pod wpływem twórczości młodego malarza Alberta Brabo z pobliskiego Alais – Samlicki dokonał gruntownego przewartościowania poglądów na zagadnienie koloru w malarstwie i zerwał z "anemią barw". Świadczy o tym kilkadziesiąt znakomitych obrazów olejnych i akwarel, najczęściej widoków z Le Vigan i okolic – należących niewątpliwie do jego najlepszych osiągnięć. W Le Vigan powstały także portrety tamtejszych mieszkańców oraz liczne szkice rysunkowe zebrane w kilkunastu szkicownikach.

Przypomnijmy, że okazją do nawiązania kontaktów pomiędzy muzeami z Bochni i Lewoczy była zorganizowana w 2000 r. przez muzeum bocheńskie polsko – słowacka konferencja naukowa nt. Z dziejów kontaktów pomiędzy Małopolską i Spiszem. W 2001 r. prezentowana była w bocheńskim muzeum wystawa Mistrz Paweł z Lewoczy, przygotowana przez Muzeum Spiskie z Lewoczy. Niemal równolegle prezentowano w Lewoczy, w historycznym Domu Mistrza Pawła wystawę bocheńską pt. Śladami Wita Stwosza i Mistrza Pawła, czyli Ludwik Stasiak w Lewoczy, Kieżmarku, Bardiowie i… Podczas ubiegłorocznych "Muzealiów 2004" muzealnicy lewoccy przywieźli do Bochni wystawę Skarby Muzeum Spiskiego.

Popularyzacji wiedzy wśród bochnian o tym wspaniałym historycznym mieście, z którym w dawnych wiekach Bochnia utrzymywała jakże ożywione kontakty handlowe, służyły publikacje w "Kronice Bocheńskiej" (Mistrz Paweł w Bochni, Ludwik Stasiak w Lewoczy; Lewocza. Historia i zabytki) oraz informacja na stronie internetowej Muzeum w Bochni (www.muzeum.bochnia.pl). Warto dodać, że w piosence Poranny sen (muz. Grzegorz Kapcia; sł. Grzegorz Kapcia, Jan Flasza), z wydanej w 2003 roku płyty Żyć tu. W hołdzie tradycji znaleźć można taki oto znamienny czterowiersz:

Patrzę – chyba kupiec z winem, z Podolińca lub Lewoczy
staje w Bochni gdzie mu bije karczma jedna szyldem w oczy.
Pod Zerwańcem się spotkali – tak się zwało ów przybytek
długo z sobą biesiadali, posłuchajcie kto był przy tem.

Dziś do Lewoczy Bochnia eksportuje nie – jak przed wiekami sól – lecz sztukę, wielkie bogactwo tej ziemi, której najwybitniejszym przedstawicielem był właśnie Marcin Samlicki.

Jan Flasza