Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni zaprasza na Czwartkowe Spotkanie Muzealne, 10 kwietnia 2008 roku, o godzinie 17.30. Prof. dr hab. Antoni Cetnarowicz (Uniwersytet Jagielloński) wygłosi wykład Narodziny nacjonalizmów serbskiego i chorwackiego na przykładzie Dalmacji.

Obserwując dzieje Chorwatów i Serbów na przestrzeni ostatnich dwóch stuleci przyjdzie nam się zgodzić ze słowami jugosłowiańskiego pisarza Ivo Andricia, laureata literackiej Nagrody Nobla, że drogi rozwojowe tych narodów tyleż łączyły mosty, co dzieliły przepaście. Zasadniczo jednak do poł. XIX w. trudno znaleźć przykłady świadczące szczególnie o jakiejś wzajemnej niechęci. Proces budzenia się nowoczesnej świadomości narodowej przebiegał równolegle z kształtowaniem się wśród Słowian południowych idei jedności. Dalmacja, najbardziej na południe wysunięta prowincja monarchii habsburskiej, stanowi dobry przykład pozwalający prześledzić złożony proces rozwoju nowoczesnej chorwackiej i serbskiej idei narodowej. – czytamy w zaproszeniu – Główną treścią, rozpoczynającego się tam w latach 60. XIX w. odrodzenia, była walka obozu narodowego (Chorwatów i Serbów) z oligarchiczną warstwą złożoną z Włochów i wykształconych w duchu języka i kultury włoskiej Słowian, która broniła swojej hegemonii politycznej i społecznej. W początkowym okresie Chorwaci i Serbowie występowali solidarnie pod sztandarami słowiańskimi, lub jugosłowiańskimi. Łączył ich wspólny program i walka o to, co nazywali „unarodowieniem” kraju. W 2. poł. lat 60. XIX w. zaczęli jednak coraz bardziej manifestować własne idee narodowe; źródłem narastających nieporozumień stały się również sprawy wyznaniowe. Przyczyną ostrego konfliktu była różnica stanowisk w kwestii przynależności Bośni i Hercegowiny w okresie kryzysu wschodniego lat 1875-1878. Zarówno Chorwaci, jak i Serbowie uważali bowiem tę prowincję za własne ziemie. W Dalmacji doszło zatem do starcia się chorwackiej i serbskiej idei narodowej i państwowej, co doprowadziło do rozejścia się dróg obu narodów, choć nie przekreśliło możliwości porozumienia, do jakiego doszło na początku XX wieku.