Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni uprzejmie zaprasza w najbliższy piątek, 14 sierpnia 2009 roku na wędrówkę piątą podczas której zwiedzimy wspólnie z Janem Flaszą Cmentarz św. Rozalii. Zbiórka uczestników wędrówki przed bramą Cmentarza św. Rozalii, ulica E. Windakiewicza, o godzinie 11.00. Tam czas zatrzymał się przed ponad trzydziestu laty… Nie spotkamy więc na cmentarzu granitowych, czy marmurowych nagrobków, które obecnie stały się niemal normą na każdym cmentarzu. Za to natkniemy się na stosunkowo liczne jeszcze mogiły ziemne, proste drewniane i metalowe krzyże.

Dostrzeżemy zarazem, że ten cmentarz jest w istocie miejscem pamięci narodowej, bo pochowano na nim żołnierzy polskiego Września 1939 roku a także ofiary niemieckich bomb, które spadły wtedy na kolonię górniczą…Niewiele jest też na tym cmentarzu nagrobków z lastrika, groby trwalsze są tam na ogół obmurowane betonem, w kilku przypadkach spotkać można mogiły wzmocnione deskami lub blachą. Nie ma tu wyraźnie zaznaczonych kwater, jak na przykład na cmentarzu przy ulicy Orackiej. Niemniej widać pewien porządek kompozycyjny, który wyznaczają aleje z nasadzonymi dziesiątki lat temu klonami, akacjami, wiązami i topolami. Świadczą o tym, że przy zakładaniu cmentarza dokonano starannego rozplanowania.
Przed stu laty na Krakowskim Przedmieściu miała powstać największa nekropolia bocheńska. W tym celu w 1911 roku zakupiono na Krakowskim Przedmieściu, obok dawnego cmentarza epidemicznego św. Rozalii, odpowiednie grunty. Pierwsze pochówki na nowym cmentarzu miały miejsce dopiero u schyłku I wojny światowej. W 1918 roku posadzono drzewa i obsadzono granice cmentarza żywopłotem. Na cmentarzu tym nigdy nie wzniesiono kaplicy ani innych budowli. W rezultacie zawsze uchodził w potocznej opinii za zdecydowanie mniej prestiżowy, niż nekropolia przy ul. Orackiej. Jako miejsce grzebalne czynny był zasadniczo do 1967 roku. Decyzję o zamknięciu cmentarza podjęto w związku z budową nowego osiedla mieszkaniowego i obiektów Zespołu Szkół Nr 1, przy jednoczesnym powiększeniu terenu cmentarza przy ul. Orackiej.
O tym, że miał to być kiedyś cmentarz w pełnym tego słowa znaczeniu świadczą wytyczone aleje, lecz w praktyce z układem przestrzennym zaledwie tylko zarysowanym przez rzędy kilku okazałych grobowców. Niektóre dziś świecą pustkami, gdyż pochowanych w nich zmarłych ekshumowano na bardziej prestiżowe miejsce – Cmentarz Komunalny przy ulicy Orackiej. Część tablic wyjęto, inne zostały rozbite. Groby, które nie zostały zaznaczone trwalszym znakiem, z biegiem lat zatarły się.
Swą potoczną nazwę przybrał cmentarz od dawnego epidemicznego cmentarza św. Rozalii, usytuowanego w pobliżu. Jego z kolei nazwa nawiązywała do kaplicy św. Rozalii – patronki od chorób zakaźnych.
Cmentarz jest dziś miejscem pamięci narodowej z uwagi na fakt pochowania na nim kilkudziesięciu żołnierzy Września 1939 roku. Wśród nagrobków zwraca uwagę zbiorowa mogiła z tablicą umieszczoną na granitowym głazie, informującą że jest to „Mogiła zbiorowa 35 żołnierzy WP poległych w dniach 6 i 7 września 1939 r. w Bochni”. W innej mogile, nieco bliżej bramy cmentarnej, pochowano poległych 6 i 7 września 1939 roku oficerów: por. Alojzego Szczęsnego Orłowskiego z Warszawy, por. Wincentego Osucha z Cięciny oraz ppor. Mariana Rayskiego z Nowego Targu.  Nieopodal wspomnianej bramy znajduje się grób podchorążego Franciszka Surdela, który zginął w Bochni 6 września 1939 roku.
W środku cmentarza znajduje się kamienny nagrobek upamiętniający trzy ofiary bombardowania kolonii górniczej w Bochni przez samoloty niemieckie w dniu 3 września 1939 roku (w tym dniu uderzyły w kolonię górniczą przy ul. Brzeskiej bomby zrzucone z niemieckich samolotów lecących nad Tarnów).
W północnej części cmentarza jest grób artysty malarza, grafika i scenografa Franciszka Mollo – jednej z najbardziej utalentowanych i barwnych postaci miejscowego środowiska artystycznego. Jego imię upamiętnia także nazwa ulicy przylegającej od strony wschodniej do terenu cmentarza.