„Na początku była sól…Nieznane wyrobiska kopalni soli w Bochni. Fotografie Mirosława Malacy i Tomasza Steindla”. Polsko – Slovenský dom w Bardejowie, Radnicné námestie 24. Wystawa przygotowana przez Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni.

Bardejów – miasto na Słowacji – leży niespełna dwadzieścia kilometrów od przejścia granicznego w Muszynce (ok. 130 km od Bochni). Istniał już przed 1241 rokiem jako ważny ośrodek na szlaku biegnącym z Polski. Trakt ten wiódł z Krakowa przez Bochnię, Lipnicę Murowaną, Czchów, Stary Sącz, Piwniczną do Preszowa i Koszyc. Status wolnego miasta królewskiego oraz liczne przywileje władców węgierskich uczyniły z Bardejowa wspaniały ośrodek handlu, rzemiosła i kultury porównywany z bogatymi Koszycami i Budą. Szczególny rozkwit przypadł na XV i XVI stulecie. W źródłach archiwalnych zarówno Bochni, jak i Bardejowa, zachowało się wiele śladów o kontaktach tego miasta, nie tylko z Krakowem, Nowym Sączem i Tarnowem, lecz również z Bochnią. Związane są przede wszystkim z handlem bocheńską solą i winem węgierskim przywożonym do Bochni w znacznych ilościach właśnie z Bardejowa. W drugiej połowie XV wieku działał w rejonie Bardejowa, Preszowa i Koszyc malarz Mikołaj z Bochni – przedstawiciel krakowsko-sądeckiej szkoły malarstwa tablicowego. Na początku XX wieku podróżował do Bardejowa nasz znakomity bocheński malarz Ludwik Stasiak tropiąc wytrwale ślady twórczości wybitnych rzeźbiarzy średniowiecza – Wita Stwosza i jego ucznia Pawła z Lewoczy.

To, iż w Bardejowie zachowało się tak wiele cennych zabytków sztuki, miasto zawdzięcza paradoksalnie czasom upadku i stagnacji, które rozpoczęły się wraz z wygaśnięciem powstań przeciw Habsburgom na początku XVIII wieku. Bardejów podupadł również z powodu radykalnej zmiany tras szlaków handlowych, natomiast przeobrażenia w dziewiętnastowiecznej gospodarce wywarły nań mało znaczący wpływ.

W Bardejowie przeszłość przemawia do nas dosłownie na każdym kroku. Ze względu na liczbę i rangę zabytków to wyjątkowo piękne miasto zostało w 2000 r. wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Znajdują się tam dobrze zachowane średniowieczne mury obronne z basztami i barbakanami, gotycki kościół farny św. Idziego z imponującym gotyckim wystrojem wnętrza oraz przepiękny rynek ze średniowiecznym ratuszem pośrodku. W jego wnętrzach prezentowane są znakomite zabytki tamtejszej kultury mieszczańskiej.

Wspomnieć też trzeba o licznych domach mieszczańskich wokół bardejowskiego rynku. Większość z nich nosi cechy gotyckie, renesansowe i barokowe, zachwycając mnóstwem detali rzeźbiarskich i malarskich. Do takich budowli należy niewątpliwie dom polsko-słowacki, gdzie prezentowana będzie od 24 lipca do 22 sierpnia 2007 roku wystawa z muzeum bocheńskiego o naszej kopalni soli. Ekspozycję fotograficzną wzbogacono okazami geologicznymi soli przekazanymi przez Kopalnię Soli Bochnia oraz folderami i akcesoriami solnymi z Uzdrowiska Kopalnia Soli Bochnia. Będą prezentować miasto i jej najcenniejszy zabytek – kopalnię soli aspirującą do wpisania na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO – w mieście, które cieszy się tym prestiżowym wyróżnieniem już od kilku lat przyciągając wielkie rzesze turystów z całej Europy.

Autorzy wystawy:
Mirosław Malaca, rzeźbiarz i plastyk zakładowy w Uzdrowisku Kopalnia Soli w Bochni, autor licznych rzeźb w soli i drewnie, obrazujących pracę dawnych górników, cykli obrazów i rysunków przedstawiających podziemne wyrobiska kopalni oraz dawną i współczesną Bochnię.
Tomasz Steindel, górnik, absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Nowym Wiśniczu, fotograf.

Prezentowane zdjęcia zostały wykonane w latach 1993 – 2002. Ich autorzy dotarli do wielu miejsc, gdzie dziś dostęp nie jest już możliwy, albo ogromnie utrudniony. Tam turysta zwiedzający kopalnię nie dotrze. Ocalili zatem dla nas w swoich fotografiach piękno natury a także pracę górników, czasem bezpowrotnie utracone. Dzięki nim poruszamy się w tym pełnym tajemnic i uroku podziemnym świecie obserwując fantastyczne kształty komór, skał solnych, uczynione zarówno przez naturę i człowieka.

Wystawa „Na początku była sól. Nieznane wyrobiska kopalni soli w Bochni” zaprezentowano po raz pierwszy w Muzeum w Bochni z okazji 750. rocznicy lokacji miasta (2003) a następnie w: 2003 Bad Salzdetfurth (Niemcy); 2003 Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega; 2004 Zamek w Baranowie Sandomierskim; 2004 Muzeum Regionalne w Myślenicach, 2005 Muzeum w Kieżmarku, 2006 Saarlouis (Niemcy).

Jan Flasza